“Always remember money isn’t everything but make sure that you’ve made lot of it before making such a nonsense statement” … Warren Buffet.
सर्वसाधारणपणे आपल्या भारतीय लोकांचा गुंतवणूकीचा कल हा बँक ठेवी, पोष्टाच्या योजना, विमा योजना, जमिन जुमला, घर इ. सुरक्षीत साधनात करण्याकडे असतो.
गुंतवणूक साधने
१) बँक ठेवी – मिळणारा व्याजाचा दर रिझर्व्ह बँकेच्या आर्थिक धोरणानुसार कमी जास्त होत असतो म्हणून कधी ठेवीवर व्याज ६% मिळते तर कधी ते १०% सुध्दा मिळते. हे व्याजदर महागाईचे प्रमाणाशी निगडीत असतात. महागाई वाढली की ठेवींचे व्याजदर वाढतात, महागाई कमी झाली की व्याज दर कमी होतात. अशा गुंतवणूकीत जोखीम कमी असते परंतु मिळणारा परतावा एक तर महागाई खाऊन टाकते किंवा व्याजाचे उत्पन्न करपात्र ठरून टिडिएस कापला जातो.
२) शेअर बाजार – शक्यतो सर्वसामान्य माणसाने शेअर बाजाराची संपूर्ण माहिती घेतल्याशिवाय शेअर खरेदी-विक्रीच्या फंदात पडू नये, ८०% पेक्षा जास्त लोकांना, अपु-या माहितीमुळे किंवा दुस-यावर विसंबल्यामुळे यात नुकसानच सोसावे लागते.
३) जमिन-जुमला – जमिन - जुमल्याचे गुंतवणूकितून दिर्घ मुदतीत नेहमीच आकर्षक परतावा मिळालेला आहे. मात्र यामध्ये गुंतवणूकीची रक्कम हि कायमच सामान्य माणसाच्या आवाक्याबाहेर असते, तसेच जमिनीची हवी तेव्हा विक्री करता येत नाही.
४) सोने – सोने हा सुध्दा गुंतवणूकीचा पर्याय मानला जातो मात्र दिर्घ मुदतीत सोन्याची किंमत हि महागाईचे दरानुसारच वाढत असते असा इतिहास आहे. २० वर्षापुर्वी सोने सुमारे ३५०० रु. तोळा होते, पगारही ५००० च्या दरम्याने होता, आज सोने २२००० रु. तोळा आहे व तुमचा पगार त्यापेक्षाही जास्तच आहे.
५) म्युच्युअल फंड गुंवणुकीचे प्रभावी माध्यम
सर्वसामान्य माणसासाठी म्युच्युअल फंड हे निर्विवादपणे गुंतवणूकीचे प्रभावी माध्यम आहे. नियमीतपणे दर महा ठरावीक रक्कम म्युच्युअल फंड इक्वीटी योजनेत गुंतवून, दीर्घ मुदतीत भरघोस उत्पन्न मिळवून अगदी करोडपती बनणे हे सहज शक्य आहे. कोणतीही अतिरिक्त जोखीम न घेता कायदेशीर मार्गाने तुलनेने कमी कालावधीत करोडपती होण्याचा राजमार्ग म्युच्युअल फंडाच्या गुंतवणुकीतूनच जातो.
गुंतवणूक म्हणून विकली जाणारी अन्य साधने:
आता आपण असे काही पर्याय पाहूया जे प्रत्यक्ष गुंतवणूक पर्याय नसूनही अनेक वेळा गुंतवणूक पर्याय म्हणूनच विकले जातात.
१) विमा योजना –विम्याचा मुख्य उद्देश हा अकाली मृत्यु झाल्यास वारसांच्या आर्थिक सुरक्षेचे साधन म्हणूनच आहे. या पासून मिळणारा परतावा हा बँक व्याजापेक्षाही कमी असतो.
२) युलीप – हि शेअर बाजाराची जोखीम असणारी विमा योजना असते. यातील फंड मँनेजमेट, अँडमीन, मॉर्ट्यालीटी आदी प्रकारचे सर्व मिळून किमान आकार वार्षीक १०% असतात व ते तुम्हाला दिलेली युनीटस् कमी करुनच आकारले जातात.
मात्र जीवन विमा घेताना तो जर टर्म इंशुरन्सच्या माध्यमातून घेऊन गुंतवणूकीसाठी सोबत म्युच्युअल फंडाची योजना घेतल्यास कसे फायदेशीर होते ते खालील टेबल मध्ये पहा.
| वय | मासिक टर्म इंशुरन्स हप्ता | मासिक म्युचअल फंड गुंतवणूक | एकूण मासीक रक्कम | मुदत वर्षे | जीवन विमा संरक्षण रुपये | मुदतपुर्तीचे वय वर्ष | मुदत अखेर गुंतवणूक मुल्य रुपये |
| 25 | 466 | 722 | 1188 | 30 | 25 लाख | 55 | 50 लाख |
| 30 | 582 | 3339 | 3921 | 30 | 25 लाख | 60 | 50 लाख |
| 35 | 821 | 3339 | 4160 | 30 | 25 लाख | 65 | 50 लाख |
| 40 | 1073 | 3339 | 4412 | 25 | 25 लाख | 65 | 50 लाख |
· वरिल उदाहरणात म्युच्युअल फंडाचा परतावा दिर्घ मुदतीत 15% वार्षीक चक्रवाढ पध्दतीने गृहित धरला आहे.
म्युच्युअल फंडात गुंतवणूक करण्याची नऊ सबळ कारणे
१) तुमच्या गुंतवणूकीची काळजी तज्ज्ञ व्यक्ती घेतात - प्रत्येक म्युच्युअल फंड कंपनी गुंतवणूकदारांच्या पैशांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी अनेक फंड मँनेजर्स नेमते व त्याना सहाय्यक म्हणून रिसर्च टिम मध्ये अनेक व्यक्ती काम करत असतात.
२) संपूर्ण रक्कम गुंतवली जाते - म्युच्युअल फंडाच्या योजनेत तुम्ही गुंतवलेली संपूर्ण रक्कम कोणत्याही प्रकारची वजावट न करता गुंतवली जाते. प्रवेश आकार काही नाही. एक वर्षानंतर रक्कम काढल्यास निर्गमन आकार काही नाही.
३) कमी जोखीम-म्युच्युअल फंडातील रक्कम अनेक वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये गुंतवली जाते, त्यामुळे जोखीम कमी होते.
४) पैसे केव्हाही काढता येतात - म्युच्युअल फंडाच्या योजना या बँकेच्या बचत खात्याप्रमाणे चालविता येत असल्यामुळे केव्हाही पैसे गुंतवता तसेच काढता पण येतात. विनंती केल्यापासून पाचव्या दिवशी आपल्या बँक खात्यात पैसे जमा होतात.
५) कमीतकमी खर्च - दर वर्षी सर्वसाधारण पणे जास्तीत जास्त आकारला जाणारा खर्च एकूण गुंतवणूक मुल्याच्या २.५०% पेक्षा कमीच असतो.
६) पारदर्शकता - गुंतवणूकीचे (युनीटचे) मूल्य रोजच्या रोज, सर्व खर्च वजा करुन, जाहिर केले जाते.
७) करमुक्त परतावा - इक्वीटी म्युच्युअल फंडातून मिळणारा लाभांश (Dividend) पूर्णत: करमुक्त असतो. तसेच गुंतवणूक केल्यापासून एक वर्षानंतर पैसे काढल्यास मिळणारी संपूर्ण रक्कम करमुक्त असते.
८) सेबी व अँफीचे नियंत्रण - सर्व म्युच्युअल फंड हे SEBI (Securities & Exchange Board of India) आणि AMFI (Association of Mutual Funds of India) कडे नोंदणीकृत असतात आणि त्यानी घालून दिलेल्या नियमांनुसार काम करत असतात.
९) आयकर कलम ८०-सी अंतर्गत सुट: - इक्वीटी लिंक सेव्हिंग्स स्किमस् प्रकारच्या योजनेत आयकर कलम ८० सी अंतर्गत इन्कम टँक्स मध्ये उत्पन्नात रुपये एक लाखापर्यंत वजावट मिळते. अशा योजनेतून किमान तीन वर्षे पैसे काढता येत नाहीत.
आपल्या स्वप्नपुर्तीसाठी काय कराल?
जर तुम्हाला करोडपती बनावयाचे असेल तर तुम्ही म्युच्युअल फंडाच्या चांगल्या योजनेत SIP (Systematic Investment Plan) व्दारे नियमीत दरमहा ठरावीक रक्कम दीर्घ मुदतीसाठी गुंतवा. म्युच्युअल फंडाच्या अनेक चांगल्या योजनांनी गेल्या १५ वर्षात गुंतवणूकीवर चक्रवाढ पध्दतीने वार्षिक सरासरी २५% पेक्षाही जास्त परतावा दिलेला आहे. मात्र आपण गुंतवणूक करताना वार्षिक सरासरी १५% प्रमाणे परतावा मिळेल अशा अपेक्षेनेच गुंतवणूकीचे नियोजन करणे योग्य होईल. या हिशोबाने जर आपणास २० वर्षात करोडपती व्हावयाचे असेल तर दर महा रुपये ७००० गुंतवावे लागतील. कालावधी कमी ठेवल्यास दर महा जास्त रक्कम गुंतवावी लागेल व कालावधी जास्त ठेवल्यास कमी रक्कम गुंतवावी लागेल. हे ज्याचे त्याने आपल्या नियमीत बचत करण्याच्या क्षमतेनुसार ठरवावे.
आपण जर का दर महा रुपये ५००० (पांच हजार) गुंतवणूक केली व मिळणारा परतावा ८% ते १५% या दरम्यान असेल तर आपल्या गुंतवणूकीचे ठरावीक मुदती अखेर किती मूल्य होऊ शकते ते टक्केवारी प्रमाणे पहा:
द.म. (रुपये) | कालवधी (वर्षे) | ८% दराने होणारे मूल्य | १०% दराने होणारे मूल्य | १५% दराने होणारे मूल्य |
५००० | ७ | ५,६४,३०४ | ६,०९,७९२ | ७,४४,८४१ |
५००० | १२ | १२,१०,५५९ | १३,९३,७०८ | २०,१७,९२३ |
५००० | १५ | १७,४१,७२६ | २०,८९,६२१ | ३३,८४,३१५ |
५००० | २० | २९,६४,७३६ | ३८,२८,४८५ | ७५,७९,७७५ |
आता म्युच्युअल फंडाच्या काही चांगल्या योजनांमध्ये नियमीत दर महा रुपये ५००० गुंतवले असते तर प्रत्यक्षात मूल्य किती झाले असते ते पहा:
योजनेचे नांव | गुंतवणूकीचे उदिष्ट | ७ वर्षे | १२ वर्षे | १५ वर्षे |
Reliance Growth | मोठ्या, मध्यम व लहान कंपन्या | ८,५९,३०० | ५६,७३,९८१ | १,२२,८०,४०६ |
Reliance Vision | शेअर्स व कर्जरोखे समतोल | ७,५४,४५९ | ४४,२९,१३२ | ८७,१९,०१५ |
HDFC Equity | मोठ्या, मध्यम व लहान कंपन्या | ९,५५,८९८ | ४७,९१,९७७ | १,१८,१७,५०६ |
HDFC Tax Saver | कर बचतीसाठी योजना | ८,५६,२५४ | ४१,५२,११९ | ७८,८७,८६८ |
HDFC Top200 | मोठ्या व मध्यम कंपन्या | ९,२२,८६४ | ४३,६२,८७१ | ७१,६०,३४४ |
SBI Global | मध्यम व लहान कंपन्या | ७,८९,२७७ | २६,७०,९७१ | ४०,४९,११२ |
UTI Master Share ** | मोठ्या व मध्यम कंपन्या | ७,०७,२११ | १९,९६,३७६ | २३,२८,१०२ |
* वरील परतावे हे १० जून २०११ पर्यंतचे आहेत व ते ग्रोथ ऑप्शनचे आहेत.
** युटिआय म्युच्युअल फंडाच्या योजनेत २००५ साला पुर्वी ग्रोथ ऑप्शन नव्हता, त्या योजनेत त्यापुर्वीच्या काळात डिव्हीडंड दिला जात होता, सबब या योजनेचा परतावा कमी दिसत आहे. तो विचारात घेतल्यास परतावा अन्य चांगल्या योजनेप्रमाणेच मिळालेला आहे.
वरील तक्त्यावरुन दिसून येते की वरील सर्वच योजनांतून ७ वर्षे मुदतीत चक्रवाढ पध्दतीने १२% पेक्षा अधिक उत्पन्न मिळालेले आहे. जर गुंतवणूकीचा कालावधी १५ वर्षे किंवा अधिक असेल तर २०% पेक्षा जास्त मिळालेले दिसते. सर्वत्र लागू असणारे सूत्र म्हणजे, कमी जोखीम – कमी परतावा, मध्यम जोखीम – मध्यम परतावा व जास्त जोखीम – जास्त परतावा.
म्युच्युअल फंडाच्या विविध योजना-
प्रत्येक व्यक्तिची गुंतवणूकीकडे पाहण्याची दृष्टी, तसेच जोखीम स्वीकारण्याची तयारी वेगवेगळी असते, म्हणून म्युच्युअल फंडांच्या योजनाही प्रत्येकाच्या गरजेनुसार वेगवेगळ्या असतात. काही प्रमुख योजना खालील प्रमाणे आहेत.
१) इक्वीटी शेअर्स (समभाग) आधारीत योजना:
अ) डायव्हर्सिफाईड लार्ज कँप इक्वीटी स्किमस् – अशा प्रकारच्या योजनेतील गुंतवणूक हि फक्त मोठ्या, कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते. जोखीम तुलनेने कमी असते, परतावा स्थिर असतो.
आ) डायव्हर्सिफाईड लार्ज अँड मिड कँप इक्वीटी स्किमस् – अशा प्रकारच्या योजनेतील गुंतवणूक हि फक्त मोठ्या व मध्यम आकाराचे कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते.
इ) डायव्हर्सिफाईड मल्टी कँप इक्वीटी स्किमस् – गुंतवणूक मोठ्या, मध्यम व लहान आकाराच्या कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते. जोखीम तुलनेने जास्त असते, परतावा जास्त मिळू शकतो
ई) डायव्हर्सिफाईड मिड अँड स्मॉल कँप इक्वीटी स्किमस् - गुंतवणूक फक्त मध्यम व लहान आकाराच्या कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते. जोखीम जास्त असते.
उ) डायव्हर्सिफाईड स्मॉल कँप इक्वीटी स्किमस्- गुंतवणूक फक्त लहान कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते. जास्त जोखीम असते.
ऊ) सेक्टर स्पेसिफीक स्किमस् - गुंतवणूक फक्त एखाद्या सेक्टर (क्षेत्र) मधील कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते. एकाच क्षेत्रातील कंपन्यात गुंतवणूक केली जात असल्यामुळे जोखीम सर्वात जास्त असते.
२) समभाग व कर्जरोखे आधारित समतोल योजना – अशा प्रकारच्या योजनेतील ६०% ते ७०% गुंतवणूक निरनिराळ्या कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये केली जाते व ३०% ते ४०% गुंतवणूक हि सरकारी/खाजगी कंपन्यांच्या कर्जरोखे (बॉंड), बँक ठेवी, मनी मार्केट इ. सुरक्षीत साधनात केली जाते. या योजनेत माफक जोखीम असते, म्हणून म्युच्युअल फंडात प्रथमच करणा-या व्यक्तिनी सुरुवातीला अशा प्रकारच्या योजनेत काही काळ गुंतवणूक करुन अनुभव घ्यावा व नंतर जास्त जोखीमीच्या योजनेत गुंतवणूक करावी. उदा. एचडीएफसी प्रुडेन्स फंड, रिलायन्स व्हिजन इ.
३) इक्वीटी लिंक सेव्हिंग्स स्किमस् – अशा प्रकारचे योजनेत आयकर कलम ८० सी अंतर्गत इन्कम टँक्स मध्ये उत्पन्नात वजावट मिळते. मात्र अशा प्रकारच्या योजनेतून किमान तीन वर्षे पैसे काढता येत नाहीत.
४) मन्थली इंकम प्लान (एमआयपी) – या प्रकारच्या योजनेत २०% ते २५% रक्कम कंपन्याच्या शेअर्समध्ये गुंतवली जाते व ७५% ते ८०% रक्कम हि सरकारी/खाजगी कंपन्यांचे कर्जरोखे (बॉंड), बँक ठेवी, मनी मार्केट इ. सुरक्षीत साधनात गुंतवली जाते. या योजनेत बहुतांशी दर महा डिव्हिडंड दिला जातो. निवृत्त झालेल्या व्यक्ती किंवा ज्याना कमी जोखीम घेऊन नियमीत उत्पन्न हवे असते अशानी या प्रकारच्या योजनेत गुंतवणूक करावी.
५) डेट फंड (कर्जरोखे आधारीत) योजना - अशा प्रकारच्या योजनेतील गुंतवणूक हि फक्त सरकारी/खाजगी कंपन्यांच्या कर्जरोखे (बॉंड), बँक ठेवी, मनी मार्केट इ. सुरक्षीत साधनांत केली जाते. अशा प्रकारच्या योजनेत व्याज दराच्या बदलाची, क्रेडिट रेटिंग बदलाची फक्त जोखीम असते. अशा योजनेत अगदी काही दिवसांपासून ते काही वर्षांपर्यंतच्या मुदतीसाठीही गुंतवणूक करता येते. जोखीम अत्यल्प असते. अशा योजना या बचत खात्याला उत्तम पर्याय आहेत. डेट फंडाच्याही विविध प्रकारच्या योजना असतात. परतावा व्याज दराच्या चढ उतारानुसार मिळतो.
६) फिक्सड् मँच्युरीटी प्लान – अशा प्रकारच्या योजनेतील गुंतवणूक हि फक्त सरकारी/खाजगी कंपन्यांचे कर्जरोखे (बॉंड), बँक ठेवी, मनी मार्केट इ. सुरक्षीत साधनात केली जाते. या योजनांना ठरावीक मुदत ३० दिवस ते ३ वर्षे इतपत असते. या योजना बँक ठेवींना उत्तम पर्याय मानल्या जातात. कर आकारणी इंडेक्सेशन चा फायदा घेऊन करता येते. टिडिएस कापला जात नाही.
७) गोल्ड फंड स्किमस् – या स्किम मध्ये ९९.९९% शुध्दतेच्या सोन्यातच केली जाते. घरात सोने सांभाळण्याची जोखीम नाहीशी होते. घरात सोने ठेवल्यास त्यावर कोणतेच उत्पन्न मिळत नाही. पण गोल्ड फंड योजने मध्ये गुंतवणूक केल्यास त्यावर उत्पन्नही मिळते. सोन्याचे भावातील चढ-उताराचा फायदा मिळतो. सोन्यात प्रत्यक्ष गुंतवणूक करण्यापेक्षा हि गुंतवणूक नेहमीच फायदेशीर होते. ज्यांना पैशाची गुंतवणूक सोन्यात करावयाची आहे त्याना तर ही योजना म्हणजे सोन्याची खाणच आहे!
म्युच्युअल फंडात गुंतवणूकीचे पर्याय:
१) एक रकमी गुंतवणूक – आपण कोणत्याही म्युच्युअल फंडाच्या योजनेत एक रकमी कमीत-कमी रु.५०००/- व जास्तीत जास्त कितीही रक्कम गुंतवू शकता. अशा प्रकारच्या एक रकमी गुंतवणूकीत बाजाराची जोखीम सर्वाधीक असल्यामुळे अशी गुंतवणूक हि दिर्घ काळासाठीच करावी.
२) Systematic Investment Plan (SIP) – हा नियमीत गुंतवणूक पर्याय आहे, अशा प्रकारच्या योजनेत, बाजार खाली असताना तसेच वर असतानाही नियमीत दरमहा गुंतवणूक होत असल्यामुळे गुंतवणुकीच्या रकमेची सरासरी होते व त्यामुळे बाजाराची जोखीम कमी होते, त्याचप्रमाणे अशा योजनेत चक्रवाढीचा फायदाही मिळतो. यासाठीच अशाप्रकारची गुंतवणूक हि म्युच्युअल फंड गुंतवणूकीसाठी सर्वोत्तम पर्याय समजला जातो. दर महा कमीत कमी रु.५००/- गुंतवता येतात.
३) Systematic Withdrawal Plan (SWP) – एकदाच रक्कम गुंतवून नियमीत मासीक/त्रैमासीक उत्पन्न मिळण्यासाठी चांगली योजना. अशा प्रकारे गुंतवणूक केल्यास गुंतवणूकीच्या १% दराने दर महा पैसे काढणे योग्य होते, दीर्घ मुदतीत पैसे काढूनही मुद्दलात भरीव वाढ होण्याची शक्यता असते.
४) Systematic Transfer Plan (STP) – ज्या व्यक्तिंना एक रकमी गुंतवणूक करण्याची इच्छा आहे मात्र शेअर बाजारात नियमीतपणे होणा-या चढ उताराची जोखीम घेण्याची इच्छा नसेल त्यानी हा पर्याय वापरुन प्रथमत: संपूर्ण रक्कम कर्जरोखे (डेट) फंड आधारीत योजनेत गुंतवावी व तेथून नियमीत दरमहा/त्रैमासिक तत्वावर ठरावीक रक्कम इक्वीटी योजनेत आणण्याची सुचना द्यावी यामुळे गुंतवणूकीची सरासरी होते.
गुंतवणूक करताना लागणारी कागदपत्रे:
१) संपुर्ण माहिती भरलेला म्युच्युअल फंड योजनेचा फॉर्म, सही/सह्या करुन देणे. (काही फॉर्म सोबत जोडले आहेत.)
२) पँन कार्डची फोटो प्रत.
३) केवायसी पुरावा.
४) रकमेचा अँट पार चेक.
केवायसी – Know Your Customer (KYC) – हि एकदाच करावी लागते. यासाठी लागणारी कागदपत्रे:
१) फॉर्म भरुन व सही करुन देणे. (फॉर्म सोबत जोडला आहे.)
२) फॉर्मवर एक फोटो चिकटवावा, व त्यावर अर्धी बाहेर व अर्धी फोटोवर अशी सही करावी.
३) पँन कार्ड फोटो प्रत.
४) राहण्याचे पत्त्याचे पुराव्याची फोटो प्रत जोडावी.
म्युच्युअल फंड या विषयात आमचे विशेष प्राविण्य आहे. आपणास या विषयी कोणतीही शंका असल्यास आम्हाला प्रत्यक्ष भेटा.
मी स्वत: गुंतवणूक विषयक (बँक ठेवी, जीवन विमा, शेअर बाजार, म्युच्युअल फंड इ. बाबत फायदे व तोटे यांची) संपुर्ण माहिती
देणारे पुस्तक मराठी भाषेतून लिहिले असून लवकरच ते प्रकाशीत होणार आहे, त्याची प्रत आपणास हवी असल्यास आमचेकडे
नोंदणी करावी.
अधिक माहिती हवी असल्यास आम्हाला संपर्क करा.
सदानंद ठाकूर,
गुंतवणूक सल्लागार
ठाकूर फायनान्शिअल सर्व्हिसेस्
म्युच्युअल फंड (Reg. No. ARN-46061) व टर्म इंशुरन्स वितरक.
श्री दत्त कृपा, काविळतळी, बँक ऑफ इंडिया शाखे समोर, चिपळूण-४१५६०५
आवश्यक सुचना: म्युच्युअल फंडात केलेली गुंतवणूक हि बाजाराचे जोखमीचे अधिन असते. मागील कामगिरी भविष्यात तशीच राहील अथवा राहणार नाही. गुंतवणूक करण्यापुर्वी योजनेचे माहिती पत्रक वाचूनच गुंतवणूकीचा निर्णय करावा.
